ارزیابی کاربرد داده‌‌های بارش NCEP/NCAR در پایش خشک‌سالی ایران

اساس پایش خشک‌سالی در هر کشور وجود داده‌‌های مطمئن و به هنگام است. داده‌‌های هواشناسی موجود در ایران اغلب با تاخیر انتشار می‌یابند که این مسئله امکان پایش بهنگام خشک‌سالی در کشور را با مشکل روبه‌رو می‌کند. ازاین‌رو در این پژوهش امکان استفاده از داده‌‌های شبکه‌بندی شده بارش NCEP/NCAR به منظور استفاده در پایش خشک‌سالی ایران مورد ارزیابی قرار گرفت. برای این منظور داده‌‌های بارش ماهانه 52 یاخته (Grid) از شبکه داده‌‌های NCEP/NCAR که کشور ایران را پوشش می‌دهند به همراه داده‌‌های بارش ماهانه 32 ایستگاه سینوپتیک کشور برای دوره آماری 2005-1951 مورد استفاده قرار گرفت و سری‌های زمانی SPI شش و دوازده ماهه آنها محاسبه شد. سپس آرایه S تحلیل مولفه‌‌های اصلی به همراه چرخش وریمکس (Varimax) روی سری‌های زمانی SPI شش و 12 ماهه داده‌‌های NCEP/NCAR وداده‌‌های مشاهده‌‌ای به طور جداگانه صورت گرفت و مدهای اصلی تغییرپذیری SPI در سطح کشور شناسایی شد. نتیجه تحلیل مولفه‌‌های اصلی روی سری‌های زمانی SPI شش و 12 ماهه هر دو منبع اطلاعاتی نشان داد که ایران را می‌توان از نظر تغییرات زمانی SPI در هر دو مقیاس زمانی به چهار منطقه متمایز تقسیم کرد. سری‌های زمانی نمره استاندارد مولفه‌‌های چرخش یافته به‌دست آمده از داده‌‌های NCEP/NCAR با سری‌های زمانی نمره استاندارد مولفه‌‌های متناظر با آنها در داده‌‌های مشاهده‌‌ای مورد مقایسه قرار گرفت و مشخص شد که در اغلب موارد هماهنگی خوبی میان آنها، به‌‌ویژه در دوره 1970- 2005 وجود دارد. همچنین نقشه‌‌های ناهنجاری بارش 2008 براساس داده‌‌های NCEP/NCAR و داده‌‌های مشاهده‌‌ای تهیه شد و مورد مقایسه قرار گرفت. این مقایسه نیز روشن ساخت که داده‌‌های NCEP/NCAR روند تغییرات زمانی و مکانی بارش در ایران را به‌خوبی نشان می‌دهد و می‌تواند برای پایش بهنگام خشک‌سالی در کشور مورد استفاده قرار گیرد.